Hoe oud is een Rozenburg vaas? Wie heeft ‘m beschilderd? En wat betekenen de merktekens op de bodem van de aardewerken objecten? In dit artikel leggen we uit hoe je meer komt te weten over je Rozenburg vaas.
Rozenburg plateel in het kort
De koninklijke plateel bakkerij Rozenburg uit Den Haag heeft tussen 1883 en 1917 bestaan. Vooral in de hoogtij dagen van Art Nouveau of de Jugendstil periode in Nederland produceerde Rozenburg aardewerk dat over de hele wereld vermaard en verhandeld werd. Lees hier het artikel over de geschiedenis van de Rozenburg fabriek uit Den Haag.
Verschillende fabriekslogo’s Rozenburg
Een belangrijke aanwijzing voor de ouderdom van Rozenburg objecten is de aanwezigheid van het fabriekslogo. In de geschiedenis van de Haagse aardewerkfabriek zijn verschillende logo’s gebruikt, die door de jaren heen steeds een veranderden.
Eerste productieperiode 1883-1885
In de eerste productieperiode van de Haagse plateelfabriek Rozenburg werden er geen logo’s gebruikt. De fabriek, onder leiding van directeur Wilhelm von Gudenberg stond nog niet bekend onder de naam Rozenburg. Het bedrijf was opgericht onder de naam N.V. ‘s-Gravenhaagse Kunstaardewerkfabriek. In deze periode werden er geen fabrieks- of jaarmerken aangebracht op het aardewerk.
WvG: periode 1885-1889
In 1885 verhuisde de ‘s-Gravenhaagse Kunstaardewerkfabriek van de Haagse Boekhorststraat naar de voormalige buitenplaats Rozenburg. In deze periode verscheen de eerste merktekens onderop het plateel. Dit beeldmerk bestond uit de initialen van Wilhelm von Gudenberg, de letters WvG. In het midden van de V werd een vlaggenstok afgebeeld. Daaronder werd de plaatsnaam Den Haag gebruikt.
In deze periode werkte de Rozenburg fabriek met jaartekens. Het jaar 1885 kreeg de letter A, 1886 = B, 1887 = C, 1888 = D en 1889 = E. Ook staat soms de naam van het decor vermeld. Dat zijn meestal namen van bloemen of planten, of fantasienamen, zoals blauwvoet of zwarthart.
Rozenburg: periode 1889-1893
Halverwege 1893 verschijnt de merknaam Rozenburg onder het Haagse plateel. Weer voorzien van de plaatsnaam aanduiding: Den Haag. Dit gebeurde tegelijkertijd met het vertrek van Wilhelm van Gudenburg, die vanwege aanhoudende verliezen, de rommelige administratie en slecht leiderschap door de raad van commissarissen wordt ontslagen. Ook de jaarletters worden weer gebruikt. 1889 = E, 1890 = F, 1891 = G, 1892 = H, 1893 = K. Opvallend is dat de letter I en J worden overgeslagen.
Rozenburg: periode 1893-1898
In het jaar 1893 verschijnt het beeldmerk van de ooievaar. De ooievaar staat ook in het stadswapen van Den Haag. Met de keuze voor deze vogel in het logo, wilde de Rozenburg fabriek z’n Haagse roots benadrukken. De jaarletter worden doorgevoerd tot aan de letter N. Dus 1893 = K, 1894 = L, 1895 = M, 1896 = NK, 1897 = K omcirkeld, 1898 = KP. Ook verschijnen in deze periode de fiattekens in de vorm van een kruisje, of een ruit. Hiermee tekende de chef van de schilderzaal beschilderde vazen ter goedkeuring af.
Rozenburg: periode 1898-1914
In 1898 verschijnen de eerste jaartekens. Elk jaar kreeg een ander symbool, hieronder zie je daar een overzicht van. In het jaar 1900 verschijnt er bovendien een kroon boven de naam Rozenburg, omdat de fabriek het predikaat ‘koninklijk’ krijgt. vanaf 31 oktober 1900 heet de fabriek officieel: Koninklijke Porselein en Aardewerk Fabriek Rozenburg. De merktekens krijgen ook een vaste plek onderop de objecten. Bovenin de kroon, daaronder de naam Rozenburg. In het midden de ooievaar en onderaan de plaatsnaam Den Haag. Links van de ooievaar staat het jaarteken en rechts van het logo staat het monogram van de schilder of ontwerper en een werkorder nummer.
Overzicht jaartekens Rozenburg plateel
De letter M en de jaarletter M met een x staat voor het jaar 1895
De combinatie van de letters NK staat voor het jaar 1896. Tot 25 augustus 1896 wordt het kruisje gebruikt als fiatteken.
De combinatie van de letters NK staat voor het jaar 1896. Van 25 augustus 1896 tot 1 november 1896 wordt het ruitje of raampje gebruikt als fiatteken.
De combinatie van de letters NK staat voor het jaar 1896. Van 1 november 1896 tot 11 december 1896 worden de letters NK omcirkeld en krijgen goedgekeurde vazen het raampje als fiatteken.
De letter K wordt gebruikt voor de periode tussen 12 december 1896 en 10 december 1897. De K is omcirkeld en het ruitje of raampje is het fiatteken. De combinatie van de letter K en P wordt gebruikt in een korte periode in december 1897.
De kroon is het eerst merkteken met een symbool. De kroon wordt gebruikt tussen de periode 18 december 1897 en 15 december 1898 door Rozenburg.
Het anker is het symbool dat wordt gebruikt door Rozenburg in de periode tussen 16 december 1898 en 30 november 1899.
De bij of in ieder geval een vliegend insect is het symbool dat wordt gebruikt om Rozenburg aardewerk te dateren tussen de periode 1 december 1899 en december 1900.
De mier wordt gebruikt voor de periode 2 januari 1901 en 6 december 1901.
Het symbool van een zon met zonnestralen staat symbool voor de periode medio december 1901 en 8 december 1902.
Tussen 15 december 1902 en 14 december 1903 wordt het symbool van een ster met stippen, een ster met stralen of een ruit met stippen gebruikt om Rozenburg plateel te dateren.
Een vlag met mast is het symbool voor het jaar 1904. Het wordt gebruikt tussen 15 december 1903 en 26 december 1904.
Dit symbool wordt gebruikt van 26 december 1904 tot eind december 1905.
Dit symbool wordt door Rozenburg gebruikt tussen 30 december 1905 en eind december 1906.
De zandloper is het symbool voor 1907. Het wordt tussen 4 januari 1907 en 28 december 1907 gebruikt. Soms voorzien van één of twee stippen.
Een ondergaande zon in de golven is het symbool voor 1908.
Een brandende toorts is het symbool dat Rozenburg gebruikt voor aardewerk en porselein uit het jaar 1909 en 1910.
In 1911 en 1912 komt de klad in het gebruik van jaartekens. De boom keert terug in 1913. Van januari 1913 tot eind december 1913 wordt Rozenburg plateel gemerkt met een boompje.
In het laatste productiejaar, 1914, van de Haagse Rozenburg fabriek wordt aardewerk gemerkt met een maan. De maan kan ook glad zijn of zijn omcirkeld.
Tekens van Rozenburg schilders
Er hebben in de periode tussen 1883 en 1914 heel veel verschillende ambachtslieden gewerkt bij de Haagse Rozenburg fabriek. Sommige werkten al ontwerper van plastieken, anderen als ontwerper van decors en weer anderen waren verantwoordelijk voor de schildering van het plateel. Niet alle Rozenburg objecten zijn voorzien van een monogram van de schilder of ontwerper. En als een vaas is gesigneerd, dan is het niet altijd duidelijk of het monogram of beeldmerk afkomstig is van de ontwerper van het decor of de schilder. Het is dus moeilijk om te bepalen wie een Rozenburg vaas heeft gemaakt. Beter is om de werkorderboeken er op na te slaan, die bewaard zijn gebleven en (gelukkig) digitaal beschikbaar zijn gemaakt door het Haagse Gemeente archief.
Hieronder staat een lijst met veel voorkomende signaturen en de naam van de Rozenburg-medewerker. Let op: de lijst is verre van volledig. Een goede bron (ook voor dit artikel) is het 
